Σεξουαλική βία κρατουμένων
Συγγραφέας: Κωνσταντίνος Πανάγος
Επιστημονική σειρά: Ποινικά (Διεύθυνση: Καθηγητές Ν. Ανδρουλάκης, Λ. Κοτσαλής)
Αριθμός στη σειρά: 95
Ημ/νία Κυκλοφορίας: 12/11/2018
ISBN: 978-960-596-150-3
Γλώσσα: Ελληνικά
Σελίδες: 692
Περίληψη:
Στη συγκεκριμένη μονογραφία εξετάζεται η φαινομενολογία, η εξήγηση ή ερμηνεία και ο κοινωνικός έλεγχος της σεξουαλικής βίας μεταξύ κρατουμένων υπό το πρίσμα της εγκληματολογίας (με τη στενή έννοια του όρου), της σωφρονιστικής επιστήμης και της ποινολογίας ευρύτερα. Τα θέματα αυτά εξετάζονται σε συνάρτηση με την υποκουλτούρα της φυλακής, τον άτυπο κώδικα συμπεριφοράς των κρατουμένων και τις σύγχρονες τάσεις της αντεγκληματικής πολιτικής ευρύτερα.
Η μελέτη εστιάζει σε τρία διαφορετικά σωφρονιστικά συστήματα. Αφετηρία αποτελεί η περίπτωση των ΗΠΑ. Με την εισαγωγή της “Prison Rape Elimination Act” (2003) στην ομοσπονδιακή δικαιοταξία, η αντιμετώπιση της σεξουαλικής κακοποίησης κρατουμένων κατέστη ένας κεντρικός πυλώνας της αμερικανικής σωφρονιστικής πολιτικής. Το αγγλικό σωφρονιστικό σύστημα αποτελεί τον επόμενο σταθμό της διερεύνησης. Το τελευταίο τίθεται σε συγκριτική θεώρηση με το αμερικανικό με απώτερο στόχο την ανάδειξη των κοινών στοιχείων και των διαφοροποιήσεων ως προς τη φαινομενολογία και τον τρόπο αντιμετώπισης της σεξουαλικής κακοποίησης μεταξύ κρατουμένων.
Τερματικό σταθμό της διερεύνησης αποτελεί η περίπτωση του ελληνικού συστήματος έκτισης των ποινών. Τα πορίσματα της βιβλιογραφικής επισκόπησης συμπληρώνονται με τα συμπεράσματα μιας πρωτότυπης εμπειρικής έρευνας που διεξήχθη σε Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων με στόχο τη διερεύνηση του πειθαρχικού ελέγχου του φαινομένου και της επίδρασης που ασκούν σε αυτόν οι ανεπίσημοι κανόνες συμπεριφοράς των εγκλείστων. Τα ερευνητικά δεδομένα αναφέρονται αρχικά σε γενικές πτυχές της ιδρυματικής διαβίωσης και του ανεπίσημου κώδικα συμπεριφοράς των κρατουμένων. Ακολούθως, εξειδικεύονται στην αντιμετώπιση των σεξουαλικών αδικημάτων και αξιοποιούνται για την κατανόηση της δράσης του πειθαρχικού συμβουλίου του καταστήματος στις σχετικές υποθέσεις.
Εν ολίγοις, συμπεραίνεται ότι η αντεγκληματική πολιτική σχετικά με τη σεξουαλική βία μεταξύ κρατουμένων παραπέμπει στην περιστασιακή πρόληψη του εγκλήματος και στην αναλογιστική δικαιοσύνη (actuarial justice), ενώ διέπεται κατά κύριο λόγο από μια διαχειριστική λογική. Εξαντλείται σε (στατιστικές) εκτιμήσεις σχετικά με την ευπάθεια και την επικινδυνότητα των εγκλείστων κατά την ταξινομητική διαδικασία και στη μεταγωγή των εμπλεκομένων σε διαφορετικά καταστήματα κράτησης. Κατά τα λοιπά, τα μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου διαθέτουν κυρίως ένα συμβολικό χαρακτήρα. Η ικανοποιητική τους εφαρμογή προσκρούει σε δομικά προβλήματα της φυλάκισης και ιδίως στον ανεπίσημο κώδικα συμπεριφοράς των κρατουμένων, που κατατάσσει τη φυλακή στις «νομικά πλουραλιστικές κοινωνίες» (με την κοινωνιολογική σημασία του όρου). Στο πλαίσιο αυτό, η ανεπίσημη αυτο-οργάνωση της φυλακής προβάλλεται (στον λόγο των κρατουμένων) ως η πλέον «αρμόδια» για τη διευθέτηση των εν λόγω περιστατικών. Στον επίλογο της μελέτης περιλαμβάνονται συγκεκριμένες προτάσεις για την ελληνική αντεγκληματική πολιτική.
Το συγκεκριμένο έργο βασίζεται στη διδακτορική διατριβή του συγγραφέα, η οποία εκπονήθηκε στον Τομέα Ποινικών Επιστημών της Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ και υποστηρίχτηκε μέσω υποτροφιών που έλαβε ο ίδιος από το ΕΚΠΑ (Υποτροφία SYLFF), το Ίδρυμα A.Γ. Λεβέντη και τη Γερμανική Υπηρεσία Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών (DAAD). Μέρος της διατριβής συγχρηματοδοτήθηκε μέσω του Έργου «Υποτροφίες ΙΚΥ» από πόρους του ΕΠ «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ) του ΕΣΠΑ, 2007-2013. Το έργο τυπώθηκε εκ νέου τον Απρίλιο του 2023, καθώς εξαντλήθηκαν τα αντίτυπα της πρώτης έκδοσης. Με την ευκαιρία αυτή, ο συγγραφέας προέβη αποκλειστικά σε φιλολογικές / γλωσσικές παρεμβάσεις στο αρχικό κείμενο, χωρίς να μεταβληθεί το περιεχόμενό του.
Σχόλιο Κοινωνιολόγου Ο. Αλοσκόφη
Δείτε όλη τη σειρά “Ποινικά” εδώ
